Dlaczego mówiąc DE&I warto myśleć: prawa człowieka?

Dlaczego mówiąc DE&I warto myśleć: prawa człowieka?

Na działania i inicjatywy z obszaru DE&I warto spojrzeć jak na narzędzia mogące pomóc organizacjom w zapewnieniu poszanowania prawa do równego traktowania oraz wolności od dyskryminacji. Narzędzia, które – jeśli wyjdziemy poza niezbędne minimum wyznaczone standardami praw człowieka, pomogą w progresywnej i proaktywnej realizacji tychże praw poprzez m.in. działania mające zbudować zdrowszą i bardziej przyjazną dla wszystkich kulturę pracy.

Przyglądając się relacji praw człowieka do DE&I istotne jest, aby pamiętać o swoistych ramach, wytycznych, które są narzucane politykom DE&I przez standardy z zakresu praw człowieka. Polityki te nie są jedynie deklaracją dobrej woli mającą na celu zwiększenie wydajności i efektywności zespołów w organizacji. Są narzędziem, które jeśli zostanie odpowiednio wdrożone, ułatwi zapewnienie realizacji i poszanowania prawa do równego traktowania i zakazu dyskryminacji, a także wesprze proces(y) należytej staranności dot. praw człowieka. Zważywszy na rosnącą liczbę regulacji prawnych w tym zakresie oraz bezpośrednie odniesienie do nich w taksonomii, powinny znaleźć się one szybko na radarze osób decyzyjnych w organizacjach, tak aby możliwe było zaprojektowanie kompleksowych i systemowych rozwiązań umożliwiających prowadzenie działalności gospodarczej z poszanowaniem praw człowieka i jego godności. 

Kultura przynależności jest najwyższym etapem rozwoju organizacji. Warto zauważyć, że budowanie jej jest procesem, który dla swojej skuteczności wymaga określonej hierarchii działań, przy czym działania zapobiegające dyskryminacji i zapewniające równe traktowanie stanowią punkt startowy tego procesu. Trudno bowiem mówić o rozwijaniu w organizacji poczucia przynależności czy kultury włączenia jeśli osoby pracujące doświadczają w niej zachowań przemocowych, w tym dyskryminacji czy mobbingu, co nie spotyka się z adekwatną reakcją ze strony organizacji. Dlatego poszanowanie praw człowieka powinno być podstawą, na której dopiero można oprzeć proces budowania inkluzywnej kultury organizacyjnej.

Czy organizacja może szanować prawa człowieka, a jednocześnie nie zarządzać różnorodnością i nie być inkluzywna? Może – to jej wybór czy chce wdrażać DE&I. Czy może być inkluzywna bez poszanowania praw człowieka? Nie może. Trudno jest bowiem myśleć o efektywnym budowaniu kultury włączenia w sytuacji, gdy na poziomie operacyjnym nie są realizowane tak podstawowe prawa, jak prawo do zrzeszania się, stowarzyszania, swoboda wyrażania poglądów, zakaz pracy przymusowej czy prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, rozumiane również jako ochrona przed mobbingiem; gdy  przynależność do związku zawodowego skutkuje dyskryminacją.

Zatem DE&I będzie można projektować i wdrażać w organizacji jedynie wówczas, gdy jest ona do tego przygotowana, co również, a może przede wszystkim oznacza – respektuje i zabezpiecza podstawowe prawa człowieka. Jeśli zamienimy kolejność albo pominiemy wdrożenie należytej staranności dot.  praw człowieka – budowanie polityk i strategii DE&I będzie jak budowanie domu na fundamentach z piasku.

Dlatego warto zacząć od wypracowania i przyjęcia polityki praw człowieka oraz rozpoczęcia wdrażania należytej staranności dotyczącej tychże praw. Dopiero w kolejnym kroku, w odniesieniu do prawa do równego traktowania i zakazu dyskryminacji możemy wdrożyć działania odpowiadające na zdiagnozowane problemy oraz wypracować politykę i dalej – strategię DE&I.

Podsumowując, przygotowując organizację do projektowania i wdrażania polityk lub strategii DE&I należy przyjrzeć się szerzej poszanowaniu przez nią praw człowieka i – o ile organizacja jeszcze tego nie zrobiła – zacząć stosować w swojej codziennej działalności gospodarczej Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka (wersja PL, wersja EN). To bowiem prawa człowieka tworzą fundament wszelkich działań równościowych. Innej drogi nie ma.

*Jeśli nie wiesz co kryje się pod poszczególnymi nazwami praw ujętych w Międzynarodowej Karcie Praw Człowieka skorzystaj z opracowanych przez PIHRB kart informacyjnych. Znajdziesz je na stronie: https://pihrb.org/karty-praw-czlowieka/

Beata Faracik

Beata Faracik

Ekspertka ds. praw człowieka w biznesie, prezeska zarządu Polskiego Instytutu Praw Człowieka i Biznesu.